PANANGAN DI LUHUR

Pikeun ngalakonan kahirupan sadidinten, Nabi Muhammad Saw ngadawuhkeun hiji prinsip anu basajan tapi jero hartina: “Panangan anu di luhur langkung saé tibatan panangan anu di handap.” Maksadna, jalma anu masihan atanapi anu sanggem ngabantosan batur langkung mulya tibatan jalma anu mung saukur ngarep-ngarep bantosan ti anu lian.

Panangan di luhur ngagambarkeun jalma anu welas asih, béréhan, sareng henteu kikir dina babagi naon anu dipiboga ka anu wegah. Ieu henteu hartosna ngan ukur masihan harta banda, tapi ogé masihan waktos, tanaga, atanapi émutan pikeun ngabantosan batur. Dina kamandang Islam, masihan kalayan ikhlas mangrupa amal anu luhur pisan. Allah Swt ngadawuh dina Al-Qur’an:

الَّذِيْنَ يُنْفِقُوْنَ فِى السَّرَّۤاءِ وَالضَّرَّۤاءِ وَالْكٰظِمِيْنَ الْغَيْظَ وَالْعَافِيْنَ عَنِ النَّاسِۗ وَاللّٰهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِيْنَۚ.

"Nyaéta jalma-jalma anu daék derma dina waktu keur senang jeung keur susah, jeung anu nahan amarahna, jeung anu ngahampura ka jalma-jalma, jeung Allah micinta jalma-jalma anu ngalampahkeun kahadéan." (QS. Ali Imran [3]: 134)

Ku cara masihan, urang henteu ngan ukur ngabantosan batur, tapi ogé ngalatih manah pikeun tetep ikhlas sareng henteu kagoda ku kadunyaan.

Panangan di handap, samulihna, ngagambarkeun jalma anu gumantung ka batur. Dina kahirupan, teu salawasna jalma tiasa mandiri. Aya waktos-waktos nalika urang peryogi bantosan ti batur. Namung, penting pisan pikeun urang salawasna usaha pikeun henteu gumantung lila-lila. Ngusahakeun mandiri mangrupa salah sahiji jalan pikeun ngahontal harga diri anu luhur.

Nabi Muhammad Saw ngandika:

"الْيَدُ الْعُلْيَا خَيْرٌ مِنَ الْيَدِ السُّفْلَى، وَابْدَأْ بِمَنْ تَعُولُ."

"Panangan anu di luhur langkung saé tibatan panangan anu di handap, sareng mimitian masihan ka anu anjeun tanggung." (HR. Al-Bukhari no. 1427, Muslim no. 1034)

Hadis ieu nyarioskeun kaunggulan jalma anu masihan tibatan anu ngadagoan atanapi ngarep-ngarep bantosan, kalayan dorongan pikeun ngamimitian ngalakukeun kabagjaan ka kulawarga atanapi tanggungan sorangan.

Masihan kedah dibarengan ku sikep ikhlas. Panangan anu masihan teu kedah ngarep-ngarep pujian atanapi pamulang jasa. Masihan kalawan niat pikeun ngalakukeun kahadean anu ditampi ku Allah Swt.

Manfaat Panangan di Luhur

1.        Ngamajukeun Kamanusaan: Masihan ka anu peryogi mangrupa buktos tina solidaritas sosial.

2.       Ningkatkeun Keberkahan: Masihan henteu ngirangan harta, tapi malah nambahan keberkahan dina kahirupan.

3.       Ngadidik dina Rasa Syukur: Ku masihan, urang diajar pikeun ngarasa syukur kana naon anu dipiboga.

Panangan anu di luhur sanés hartosna kudu beunghar, tapi kudu gaduh niat sareng usaha pikeun ngabantosan batur. Masihan henteu kedah ageung, sanajan saeutik, asal ikhlas, éta parantos jadi amal anu mulya. Ku cara ngabiasakeun masihan, urang tiasa ngajantenkeun masarakat anu langkung welas asih sareng reueus dina ngajaga solidaritas.

 

NAMPI HARTA KEDAH MULYA

Hadis Rasulullah Saw.,

عَنْ حَكِيمِ بْنِ حِزَامٍ قَالَ سَأَلْتُ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَأَعْطَانِي ثُمَّ سَأَلْتُهُ فَأَعْطَانِي ثُمَّ سَأَلْتُهُ فَأَعْطَانِي ثُمَّ قَالَ هَذَا الْمَالُ وَرُبَّمَا قَالَ سُفْيَانُ قَالَ لِي يَا حَكِيمُ إِنَّ هَذَا الْمَالَ خَضِرَةٌ حُلْوَةٌ فَمَنْ أَخَذَهُ بِطِيبِ نَفْسٍ بُورِكَ لَهُ فِيهِ وَمَنْ أَخَذَهُ بِإِشْرَافِ نَفْسٍ لَمْ يُبَارَكْ لَهُ فِيهِ وَكَانَ كَالَّذِي يَأْكُلُ وَلَا يَشْبَعُ وَالْيَدُ الْعُلْيَا خَيْرٌ مِنْ الْيَدِ السُّفْلَى.

Ti Hakim bin Hizam ra., anjeunna sasanggem: "Abdi kantos nyuhunkeun ka Nabi Muhammad Saw., nya anjeunna maparinan ka abdi. Teras abdi nyuhunkeun deui, nya anjeunna maparinan deui ka abdi. Abdi nyuhunkeun deui ka anjeunna, nya anjeunna maparinan deui ka abdi. Teras anjeunna Saw. ngandika, 'He, Hakim, saéstuna harta ieu téh héjo tur amis. Saha waé anu nampi éta kalayan manah anu ikhlas, maka éta bakal diparengkeun barokah. Tapi, saha waé anu nampi éta kalayan hawa nafsu anu birahi, moal diparengkeun barokah, sareng bakal janten sapertos anu tuang tapi henteu wareg. Sarta panangan anu di luhur langkung saé tibatan panangan anu di handap.'" (Hr. Shahih Al-Bukhari, 6441)

Al-Hafidz Ibnu Hajar Al-Asqalani dina kitab Fathul Bari syarah Shahih al-Bukhari ngajelaskeun yén istilah "héjo tur amis" ngagambarkeun daya tarik harta anu mindeng ngabedol manusa kana kahirupan dunya. Anjeunna ogé nyebatkeun yén nampi harta kalayan ikhlas hartosna tanpa hawa nafsu atanapi ambisi pribadi, sedengkeun nampi kalayan hawa nafsu bakal nyababkeun kurangna barokah sareng teu pernah wareg.

 

HARTA SORANGAN JEUNG HARTA WARISEUN

قال البخاري: بَاب مَا قَدَّمَ مِنْ مَالِهِ فَهُوَ لَهُ. عَنْ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَيُّكُمْ مَالُ وَارِثِهِ أَحَبُّ إِلَيْهِ مِنْ مَالِهِ قَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا مِنَّا أَحَدٌ إِلَّا مَالُهُ أَحَبُّ إِلَيْهِ قَالَ فَإِنَّ مَالَهُ مَا قَدَّمَ وَمَالُ وَارِثِهِ مَا أَخَّرَ.

Al-Bukhari nguningakeun: "Bab ngeunaan naon anu dinapkahkeun tina hartana, maka pahala kanggo dirina." Ti Abdullah, anjeunna cumarios, "Rosululloh Saw. ngandika, ‘Saha di antara aranjeun anu langkung mikacinta harta ahli warisna tibatan hartana sorangan?’ Aranjeunna ngawaler, ‘Nun, Rosululloh, teu aya hiji-hijina di antawis abdi sadaya, kajaba hartana sorangan langkung dipikacinta ku anjeunna.’ Anjeunna ngandika, ‘Sajatinna, hartana teh nyaéta naon anu tos dipilampahkeunana pikeun ka hareup, sedengkeun hartana ahli waris nyaéta naon anu dikantunkeun.’” (6442)

Fathul Bari syarah Shahih al-Bukhari dina jilid 11 kaca 260, Ibnu Hajar ngajelaskeun yén maksud tina "ماله ما قدم" nyaéta harta anu dipaké pikeun amal salila hirup, sedengkeun "مال وارثه ما أخر" nyaéta harta anu ditinggalkeun sanggeus maot. Ieu ngingetan ka umat Islam pikeun langkung béréhan sareng ngagunakeun hartana dina amal soleh salila hirup.

Umdatul Qari Syarah Shahih Al-Bukhari dina jilid 19 halaman 109, Al-Aini ngajelaskeun yén Nabi Saw. ngadorong para sahabat pikeun ngagunakeun hartana dina amal soleh salila hirupna, sabab éta anu bakal janten milikna anu saéstuna di ahérat. Sedengkeun harta anu ditinggalkeun bakal janten milik ahli waris sareng teu aya jaminan bakal dipaké dina jalan anu bener.

 

PANGLOBANA HARTA PANGSAEUTIKNA PAHALA

بَاب الْمُكْثِرُونَ هُمْ الْمُقِلُّونَ وَقَوْلُهُ تَعَالَى { مَنْ كَانَ يُرِيدُ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا وَزِينَتَهَا نُوَفِّ إِلَيْهِمْ أَعْمَالَهُمْ فِيهَا وَهُمْ فِيهَا لَا يُبْخَسُونَ أُولَئِكَ الَّذِينَ لَيْسَ لَهُمْ فِي الْآخِرَةِ إِلَّا النَّارُ وَحَبِطَ مَا صَنَعُوا فِيهَا وَبَاطِلٌ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ }

Bab: Jalma-jalma anu Langkung Seueur Hartana Ngarupikeun Nu Pangsakedikna Pahala, dawuhan Allah Ta’ala: “Sing saha anu mikahayang kahirupan dunya katut papaésna, ku Kami baris dicumponan, saniskara anu ku maranéhna diusahakeun di ieu dunya téh, sarta maranéhna moal dirugikeun. Maranéhna téh jalma-jalma anu di ahératna henteu meunang naon-naon salian ti naraka, jeung sagala amalna di dunya jadi gugur, sarta mubadir wéh saniskara anu ku maranéhna geus diamalkeun téh.” (QS. Hud [11]: 15-16)

Judul bab ieu nétélakeun hiji kanyataan yén jalma anu langkung seueur perhatosana kana dunya sareng kabeungharanana, tiasa janten kirang pahalana di ahérat. Ieu sanés hartosna sadaya jalma beunghar pasti kitu, namung langkung kana kaayaan haté sareng prioritasna. Upami kabeungharan ngajantenkeun jalma hilap ka ahérat, ngalalaworakeun ibadah, sareng kikir, mangka leres anjeunna kalebet kana katerangan ieu.

Ayat Qs. Hud [11] ayat 15-16 ieu ngagambarkeun jalma-jalma anu tujuan hirupna ngan ukur pikeun ngudag kasenangan dunya sareng papaésna. Al-Hafidz Ibnu Katsir dina tafsirna, ngajelaskeun yén ayat ieu khususna ditujukeun ka jalma-jalma anu ngalakukeun amal kahadéan kalayan niat riya, nyaéta hoyong dipuji ku manusa. Aranjeunna ngalakukeun ibadah sanés kusabab Allah, tapi kusabab hoyong dipuji atanapi kéngingkeun kauntungan dunya.

Dina Tafsir Jalalain, dijelaskeun yén ayat ieu ngawawadian jalma-jalma anu tujuan hirupna ngan ukur dunya. Aranjeunna ngutamakeun dunya tibatan ahérat, antukna sagala amalna jadi musnah di ahérat.

عَنْ أَبِي ذَرٍّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ خَرَجْتُ لَيْلَةً مِنْ اللَّيَالِي فَإِذَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَمْشِي وَحْدَهُ وَلَيْسَ مَعَهُ إِنْسَانٌ قَالَ فَظَنَنْتُ أَنَّهُ يَكْرَهُ أَنْ يَمْشِيَ مَعَهُ أَحَدٌ قَالَ فَجَعَلْتُ أَمْشِي فِي ظِلِّ الْقَمَرِ فَالْتَفَتَ فَرَآنِي فَقَالَ مَنْ هَذَا قُلْتُ أَبُو ذَرٍّ جَعَلَنِي اللَّهُ فِدَاءَكَ قَالَ يَا أَبَا ذَرٍّ تَعَالَهْ قَالَ فَمَشَيْتُ مَعَهُ سَاعَةً فَقَالَ إِنَّ الْمُكْثِرِينَ هُمْ الْمُقِلُّونَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِلَّا مَنْ أَعْطَاهُ اللَّهُ خَيْرًا فَنَفَحَ فِيهِ يَمِينَهُ وَشِمَالَهُ وَبَيْنَ يَدَيْهِ وَوَرَاءَهُ وَعَمِلَ فِيهِ خَيْرًا

Ti Abu Dzarr ra, anjeunna sasanggem:  "Kantos hiji wengi, abdi kaluar. Tétéla Rasulullah Saw nuju mapah nyalira, henteu aya anu nyarengan anjeunna. Abdi nyangki, sapertosna Rasulullah Saw henteu hoyong aya jalma anu nyarengan. Mangka abdi ngawitan leumpang dina handapeun kalangkang bulan. Anjeunna teras ningali ka pengker sareng ningali ka abdi, lajeng dawuh anjeunna Saw.: 'Saha éta?' Abdi ngawaler: 'Abdi Abu Dzarr, mugi Allah ngajantenkeun abdi panebus pikeun anjeun.' Anjeunna Saw. ngandika: 'He Abu Dzarr, sumangga ka dieu.' Abdi leumpang nyarengan anjeunna Saw. sabaraha waktos. Teras saur anjeunna Saw.: 'Sayaktosna jalma nu loba harta di dunya bakal saeutik pahala di akhirat, iwal ti jalma anu Allah maparin kasaéan ka anjeuna, lajeng masihan ku haté anu saé ka katuhu, ka kénca, ka hareup, ka tukang, sarta milampah kahadéan tina eta harta.'"

قَالَ فَمَشَيْتُ مَعَهُ سَاعَةً فَقَالَ لِي اجْلِسْ هَا هُنَا قَالَ فَأَجْلَسَنِي فِي قَاعٍ حَوْلَهُ حِجَارَةٌ فَقَالَ لِي اجْلِسْ هَا هُنَا حَتَّى أَرْجِعَ إِلَيْكَ قَالَ فَانْطَلَقَ فِي الْحَرَّةِ حَتَّى لَا أَرَاهُ فَلَبِثَ عَنِّي فَأَطَالَ اللُّبْثَ ثُمَّ إِنِّي سَمِعْتُهُ وَهُوَ مُقْبِلٌ وَهُوَ يَقُولُ وَإِنْ سَرَقَ وَإِنْ زَنَى قَالَ فَلَمَّا جَاءَ لَمْ أَصْبِرْ حَتَّى قُلْتُ يَا نَبِيَّ اللَّهِ جَعَلَنِي اللَّهُ فِدَاءَكَ مَنْ تُكَلِّمُ فِي جَانِبِ الْحَرَّةِ مَا سَمِعْتُ أَحَدًا يَرْجِعُ إِلَيْكَ شَيْئًا قَالَ ذَلِكَ جِبْرِيلُ عَلَيْهِ السَّلَام عَرَضَ لِي فِي جَانِبِ الْحَرَّةِ قَالَ بَشِّرْ أُمَّتَكَ أَنَّهُ مَنْ مَاتَ لَا يُشْرِكُ بِاللَّهِ شَيْئًا دَخَلَ الْجَنَّةَ قُلْتُ يَا جِبْرِيلُ وَإِنْ سَرَقَ وَإِنْ زَنَى قَالَ نَعَمْ قَالَ قُلْتُ وَإِنْ سَرَقَ وَإِنْ زَنَى قَالَ نَعَمْ وَإِنْ شَرِبَ الْخَمْرَ

Abu Dzarr ra., anjeunna nguningakeun: "Abdi leumpang sareng Rasulullah Saw sabaraha waktos. Anjeunna ngandika ka abdi: 'Mangga linggih di dieu!' Mangka abdi linggih di hiji léngkob anu sabudeureunana aya batu-batu. Anjeunna Saw. ngandika deui: 'Gék antosan di dieu dugi ka kaula wangsul deui.' Rasulullah Saw teras angkat ka arah Hajar anu henteu katingali ku abdi. Anjeunna Saw. linggih salami waktos anu rada panjang. Saterasna abdi ngadangu anjeunna sumping bari ngandika: 'Sanajan nyopét sareng zina.' Abdi (Abu Dzarr ra.) henteu tiasa tahan dugi ka abdi tumaros: 'Nun Nabi Allah, mugia Allah ngajaminkeun abdi pikeun anjeun. Anjeun nuju cumarios sareng saha di Hajar tadi? Abdi henteu ngadangu aya anu ngawalon.' Anjeunna Saw. ngadawuh: 'Éta Jibril as., anjeunna sumping ka kaula di Hajar tadi.' Jibril as. sasanggem: 'Gumbirakeun umat anjeun, yén saha waé anu maot bari henteu ngajantenkeun sekutu ka Allah, baris lebet ka sawarga.' Kaula Saw. tumaros deui: 'Sanajan nyopét sareng zina?' Anjeunna (Jibril as.) ngawalon: 'Leres.' Teras abdi naros deui: 'Sanajan nyopét sareng zina?' Anjeunna ngawalon deui: 'Leres, sareng sanajan nginum arak.'" (Hr. Al-Bukhari, Sahih al-Bukhari: Kitab ar-Riqaq, 6443) Wallahu A’lam.